| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل: | شیخ عبدالحسین تهرانی شیخ العراقین |
| تاریخ تولد: | 1222 قمری طبق قولی |
| زادگاه: | تهران |
| محل زندگی: | عراق، ایران |
| تاریخ وفات: | 1286 قمری |
| محل دفن: | کربلا حرم امام حسین (ع) |
| شهر وفات: | کاظمین |
| استادان: | محمد حسن نجفی صاحب جواهر، حسن کاشف الغطاء و... |
| شاگردان: | میرزا حسین نوری |
| محل تحصیل: | نجف |
| اجازه اجتهاد از: | صاحب جواهر |
| تألیفات: | طبقات الروات، مصباح النّجاة فی اسرار الصلاة، کتاب الاجازاة، المبکی. |
| سیاسی: | مبارزه علیه بابیت و بهاییت، وصی امیرکبیر، قضاوت |
| اجتماعی: | نماینده ناصرالدین شاه قاجار در بازسازی عتبات عالیات، تأسیس مدرسه علمیه و مسجد آذربایجانیها در تهران. |
عبدالحسین تهرانی شیخ العراقین (درگذشته 1286ق) از فقهای قرن سیزدهم، مورد اعتماد و وصی امیرکبیر، از مبارزین علیه بابیت و بهاییت و نماینده ناصرالدین شاه قاجار در بازسازی عتبات عالیات عراق. او از شاگردان برجسته صاحب جواهر بود. تهرانی معتقد به کارآمدی احکام و قوانین اسلامی در جامعه بود از این رو دعاوی شرعی که به دیوانخانه ارجاع شده بود، از سوی امیرکبیر به وی محول گشت.
محتویات
تولد و وفات
عبدالحسین تهرانی در تهران به دنیا آمد. از تاریخ تولد وی اطلاع دقیقی در دست نیست. در عین حال برخی تولد وی را 1222ق ذکر کردهاند. او در سال 1286ق در کاظمین از دنیا رفت و در حرم امام حسین(ع) در اتاقی نزدیک به باب سلطانیه دفن شد.[1][2]
موقعیت علمی و تألیفات
شیخالعراقین پس از عزیمت به عراق تحصیلات حوزوی خود را در نجف سپری کرد. او در دروس اساتیدی چون حسن کاشف الغطاء ( فرزند جعفر کاشف الغطاء)، مشکور بن محمد بن صقر حولاوی (درگذشت 1273ق)، عیسی بن حسین، (معروف به زاهد)، و محمدحسن نجفی حاضر شد. وی یکی از چهار شاگرد صاحب جواهر است که خود بر اجتهاد آنان تصریح کرده است. شیخالعراقین پس از کسب اجتهاد به تهران بازگشت.[3][4] برخی از نویسندگان کتب تراجم او را مرجع دینی تهران در دوره ناصرالدین شاه قاجار معرفی کردهاند.[5]
فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی
شیخالعراقین پس از بازگشت به ایران علاوه بر زعامت دینی، در عرصه اجتماعی و فرهنگی نیز حاضر شد. وی تعاملاتی با امیرکبیر و دولت وقت ناصرالدین شاه داشت و با اعتقاد به اینکه «هرگاه مدار دولت و مملکت داری از روی شریعت مطهره باشد... هیچ فتنه و فساد بر نیاید» برای اجرای صحیح احکام و قوانین اسلامی تلاش نمود.[6]
قضاوت
طبق برخی گزارشها امیرکبیر برخی دعاوی و امور قضایی را که جنبه شرعی داشت را برای داوری به عبدالحسین تهرانی محول میکرد. مناسبات میان امیرکبیر و شیخ عبدالحسین تا حدی است که امیرکبیر در برخی از موضوعات دشوار و معضلات پیش آمده با او مشورت میکرد.[7][8][9][10] برخی از گزارشها ضمن اشاره به علاقه شدید و ارادت امیرکبیر به شیخ العراقین مدعیاند امیرکبیر شیخالعراقین را به عنوان وصی خود قرار داده است.[11]
ساختن مدرسه علمیه و مسجد در تهران
یکی از اقدامات فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی ساختن مدرسه علمیه و مسجد بر اساس وصیت امیرکبیر از ثلث میراث وی بود که امروزه در تهران به مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین یا مسجد آذربایجانیها معروف است.[12][13] بر اساس برخی گزارشها، محل کنونی مدرسه، زمانی محل ساخت مشروبات الکلی بود تا اینکه با وصیت امیرکبیر، چنین مرکز تبدیل به محل فراگیری علوم اسلامی شد.[14]
مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین در دهه 50 تا 60 شمسی توسط سید هادی خسروشاهی (درگذشته اواخر دهه 60 شمسی) اداره میشد. به سبب روحیه مبارزاتی وی این مدرسه و مسجد کانون انقلابیون به شمار میرفت.[15]در آن دوره امام خمینی و اکبر هاشمی رفسنجانی در این مسجد سخنرانی کردهاند.[16] هم اکنون متولی مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین، سید باقر خسروشاهی، فرزند سید هادی خسروشاهی، است.[17][18]
