میرزا محمدتقی خان فراهانی، معروف به امیرکبیر که علاقه فراوانی به آیة اللّه شیخ عبدالحسین تهرانی داشت، به ایشان وصیت می کند، پس از مرگش ثلث دارایی هایش را صرف ساخت مدرسه و مسجدی نماید، بلکه باقیات الصالحاتی برای وی در کنار خدمات دوران زندگی اش به حساب آید.
آیة اللّه شیخ عبدالحسین تهرانی، ملقب به شیخ العراقین با جدیت تمام به وصیت امیرکبیر عمل کرده و مسجد و مدرسه ای را در بازار تهران احداث می نماید، اما به واسطه غضب خاندان ناصرالدین شاه قاجار نسبت به امیرکبیر و عدم قبول نام گذاری آن، این مدرسه به نام آیة اللّه شیخ عبدالحسین تهرانی مشهور می گردد.
بنای مدرسه و چهار حجره ضلع غربی و قسمتی از مدرس در ضلع شمال غربی مدرسه، به واسطه احداث کوچه تخریب و ناقص شده است.
این مطالب قسمتی از سخنان تولیت مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی در گفت وگو با خبرنگار مرکز خبر حوزه می باشد.
حجة الاسلام والمسلمین سیدباقر خسروشاهی، با اشاره به سیر تولیت این مدرسه گفت: سال 1273، کار ساخت این مدرسه به اتمام رسید که در ابتدای امر، تمام امور آن بر عهده شیخ عبدالحسین تهرانی بود که پس از ایشان به مدت 50 سال وضعیت تولیت نامشخص بود و پس از این مدت نیز شخصی به نام علی جواهرکلام از اولاد صاحب جواهر، که ادعا می کرده نوه دختری شیخ عبدالحسین تهرانی است، تولیت را بر عهده می گیرد.
تولیت مدرسه افزود: علی جواهرکلام وابسته به طاغوت بود، در زمان تولیت وی این مدرسه به خوابگاه دانشجویان دانشگاه تبدیل شده بود و گاهی دانشجویانی که می خواستند فارغ التحصیل شوند، حجره شان را به دانشجویان جدیدالورود به دوهزار تومان می فروختند!
حجة الاسلام و المسلمین خسروشاهی وضعیت مدرسه را تا سال 1340 به همین منوال می داند و می گوید: مرحوم ابوی در همین زمان به عنوان امام جماعت مسجدی، که در کنار مدرسه بنا شده، معرفی می شوند و در آن زمان چون قدرت مقابله با اوقاف را نداشته اند، شروع به خرید حجره ها کرده و طلاب را در مدرسه مستقر می نمایند تا آن که دانشجویان، حجره ها را به طلاب واگذار می نمایند.
وی خاطرنشان کرد: اساتیدی هم چون آیة اللّه امامی کاشانی، مرحوم آیة اللّه دروازه ای، آیة اللّه سیدرضی شیرازی و آیة اللّه صدر در اینجا دروس علوم اسلامی را تدریس می کردند.
تولیت مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی، با اشاره به فعالیت گسترده طلاب و اساتید این مدرسه در شکل گیری انقلاب اسلامی می گوید: آن زمان که نهضت اسلامی شروع شد، اینجا یکی از مراکز مهم انقلابیون به حساب می آمد. یادم هست در ماه مبارک رمضان سال 1343، حضرت آیة اللّه خامنه ای اینجا منبر می رفتند. هم چنین آیة اللّه هاشمی رفسنجانی نیز در ماه رمضان سال 1345 با موضوع اقتصاد اسلامی منبر می رفتند که جمعیت حاضران بیشتر از سال های قبل بود. شخصیت هایی چون حجج اسلام صالح خرم آبادی و فاکر نیز به همین صورت در مدرسه حاضر می شدند.
وی یادآور شد: روحانیت مبارز در آن زمان، تازه شکل گرفته بود و جلساتشان اینجا برگزار می شد. مرحوم شهید مطهری و شهید بهشتی در این مکان حضور می یافتند و مدرسه به مرکزی پرانرژی تبدیل شده بود تا جایی که یک روز ژاندارمری مدرسه را بست. مرحوم ابوی آمد و جلوی درب مدرسه سجاده ای انداخت و آقای بادامچیان، که مکبر مسجد بود، اذان گفت. کل بازار تعطیل شد و همه برای اقامه نماز پشت سر ایشان حاضر شدند. نماز دوم شروع نشده بود که درب مدرسه را باز کردند.
حجة الاسلام والمسلمین خسروشاهی به گوشه هایی از فعالیت طلاب مدرسه در همان دوران اشاره کرده و می افزاید: توزیع اعلامیه های امام راحل در بازار تهران از سوی طلاب مدرسه انجام می شد و همواره طلاب سعی می کردند تا جماعت زیادی از بازاریان را جذب انقلاب کنند، زیرا بازار یکی از مراکز مهم انقلاب بود و اگر بازار، انقلابی می شد، تهران تکان می خورد.
این استاد حوزه می افزاید: در آن زمان بعضی از بازاریون با انقلاب خوب نبودند و در بعضی از مساجد، روحانیون درباری حضور داشتند و مخالف انقلاب بودند، تولیت مدرسه علمیه آیة اللّه شیخ تهرانی، به کندن بلندگوهای مسجد به دستور ابوحسین، از نزدیکان شاه اشاره کرده و می گوید: مرحوم علامه فلسفی آن زمان که در این مدرسه منبر می رفت، خیل عظیمی از جمعیت در مدرسه جمع می شدند و مشتاقانه سخنان ایشان را گوش می کردند.
حجة الاسلام و المسلمین خسروشاهی، به از بین رفتن موقوفات مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین اشاره کرده و می گوید: در این اواخر توانستیم مقداری از این موقوفات را پس بگیریم برای مثال، مقابل امامزاده زید هشت باب مغازه بزرگ بود که اینها را یک نفر گرفته بود تا به جای آن یک باغی در شمیرانات به مدرسه بدهد، لکن اصلا این کار صورت نگرفته بود. با استناد به تعداد مدارکی که در اختیار داشتیم، توانستیم برخی از موقوفات مدرسه را بازپس بگیریم.
وی با بیان این که اداره اوقاف در حفظ موقوفات، به خصوص موقوفات حوزه ضعیف عمل کرده است، می افزاید: این مدرسه، زمین موقوفه ای در مقابل پالایشگاه تهران داشت، اما یک باره مدارک آن در اداره اوقاف گم شد!
